Capri Norðursins

  Þessi mynd er tekin 24. janúar s.l. hér í Eyjum af Óskari Elías Sigurðssyni og sýnir rosabaug um tunglið. Ljósmyndarinn sendi mér linkinn inn á ljósmyndasíðu sína og þar voru sannarlega margar   (http://www.flickr.com/photos/oskaree/8411725389/in/ph/otostream/lightbox/  afar góðar myndir (ótrúlegt hversu margir snjallir ljósmyndarar eru þessa dagana).  Rosabaugur sést miklu oftar í kringum sólu, einfaldlega þar sem hún er svo miklu sterkari. Baugurinn myndast við ljósbrot í ískristöllum í háskýjum

  Stundum sjást ljósblettir (aukasólir) (úlfar, e. parhelia, sun dogs) sitt hvoru megin við sólina. Blettirnir eru 22-24° frá sólinni.  Sá blettur sem er vestan við sólina nefnist gíll, en sá austan megin úlfur. Ef gíll og úlfur sjást samtímis er sólin sögð í úlfakreppu.  Stundum sést aðeins einn blettur.

  Munnmæli um veður segja að ekki sé gíll fyrir góðu nema úlfur á eftir renni (og í fullu vestri sé).  Um aukasólir er þetta í Snorra-Eddu : Gangleri: "Skjótt ferr sólin ok nær svá sem hún sé hrædd, ok eigi myndi hon þá meir hvata göngunni, at hon hræddist bana sinn."  Þá svarar Hárr: "Eigi er þat undarligt, at hon fari ákafliga. Nær gengr sá, er hana sækir, ok engan útveg á hon nema renna undan."  Þá mælti Gangleri: "Hverr er sá, er henni gerir þann ómaka" Hárr segir: "Þat eru tveir úlfar, ok heitir sá, er eftir henni ferr, Skoll [Sköll]. Hann hræðist hon, ok hann mun taka hana. En sá heitir Hati Hróðvitnisson, er fyrir henni hleypr, ok vill hann taka tunglit, ok svá mun verða."

  Þetta ferlíki er á stærð við hálfan fótboltavöll eða 20 hæða hús.  Það hefur verið nefnt 2012 DA og er svokallað NEA smástirni, sem útleggst á ensku sem near-earth asteroid til aðgreiningar frá smástirnum sem fara og eru á ferð fjær jörðu.  Þetta smástirni er u.þ.b. 45 metrar í þvermál og 130 þús. tonn á þyngd. Það var uppgötvað 23. febrúar 2012 nokkrum dögum eftir að það sveif framhjá jörðinni í 2,6 millj. km fjarlægð.

  Útreikningar sýna að 15. febrúar n.k. mun það svífa framhjá okkur í 34.100 km fjarlægð sem er minnsta fjarlægð sem vitað er um að svona stórt smástirni hafi komið nálægt jörðu.  Þess má geta að mörg gervitungl eru fjær jörðu en þetta og Tunglið sjálft er venjulega í um 400.000 km fjarlægð.  Svona stór smástirni eru á sífellu sveimi í grennd við jörðina og á svona atburður sér stað á nokkurra áratuga fresti, en slík smástirni skella afar sjaldan á jörðunni, áætlað er að það gerist einu sinni á hverjum 1000 árum.  Árekstur 50 metra smástirnis hefur ekki í för með sér neina útrýmingu, nema fyrir það svæði sem það lendir á (dæmi Barringer gígurinn í Arizona), en árið 1908 er talið að slíkt smástirni hafi sprungið yfir Síberíu (Tunguska) og eyðilagt hundruð ferkílómetra af skógi.

  Á myndinni hér að neðan sést leið smástirnisins langt innan við braut gervitungla (græni hringurinn) og óravegu fyrir innan braut Tunglsins (ysti hringurinn).

	Smástirni fer framhjá jörðinni
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

  Í gærkvöldi hittumst við félagar í Stjörnufræðifélagi Vestmannaeyja til að líta eftir loftsteinadrífunni Geminídum sem voru í hámarki þá.  Það er óhætt að segja að vel hafi verið mætt og margir entust lengi þó mjög hvasst hafi verið og kalt.

  Um 30 félagar og gestir mættu á útsýnispallinn kl. 22 í gærkvöldi og nutu útsýnisins en ágæt skilyrði voru til skoðunar.  Allir sáu stjörnuhröp og líklega hef ég séð um 30-40 á þeim 40 mínútum sem ég var þarna og missti þó af fjölmörgum sem aðrir sáu.  Við sáum a.m.k. tvö hröp sem voru með "reykhala" og nokkur ansi björt og löng.  Langflest stefndu úr geislapunkti Geminítanna við stjörnuna Kastor, en síðan kom eitt sem fór í öfuga átt og mér varð að orði að þarna hafi komið eitt öfugt og menn spurðu mig hvort það hefði stefnt upp á við. Það virtist vera sama í hvaða átt maður horfði, alls staðar sáust hröp, austur, suður, norður og vestur. En sem sagt upplifunin var mjög ánægjuleg og held ég að flestir hafi verið undrandi á hversu öflug drífan var.

  Um kl. 23:30 fór ég aftur og hafði þá bætt við farþegum í bílinn og sama sagan endurtók sig, við sáum fullt af flottum hröpum.  Þá lögðumst við í grasið og það var mun betra en að standa og glápa upp í loftið með tilheyrandi hálsríg, enda erfitt að standa í rokinu.  Þá sér maður líka mun stærra svæði á himni.

   Almennt er talað um að þessi loftsteinadrífa standi frá 4 - 17. desember ár hvert svo enn er unnt að ná í skottið á henni.  Tungl var nýtt í gærköldi, 13. desember svo það truflar ekki útsýni til stjarna þessi kvöld.  Geminídar sjást koma úr stjörnumerkinu Tvíburunum sem er á suðausturhimni fyrir miðnætti á þessum árstíma.

  Þessir loftsteinar sýnast koma með stefnu úr stjörnumerkinu Tvíburunum, drífan sýnist koma með stefnu rétt við stjörnuna Kastor.  Loftsteinadrífan er leifar frá slóð óvirku halastjörnunnar eða smástirninu 3200 Phaeton.

  Nú eru loftsteinadrífan Leonídar að nálgast hámark.  Hámarkið er að morgni laugardags 17. nóvember, en hámarkið getur varað nokkra morgna.  Ef veður verður gott munu félagar í Stjörnufræðifélagi Vestmannaeyja hittast undir morgun til þess að virða fyrir sér stjörnuhimininn og sjá kannski nokkur stjörnuhröp. Leonídar sjást koma úr stjörnumerkinu Ljóninu sem er á suðausturhimni á morgnana á þessum árstíma.

  Þessir loftsteinar sýnast koma með stefnu úr stjörnumerkinu Ljóninu eins og sést á myndinni hér að neðan, drífan sýnist koma með stefnu úr sigðinni við höfuð ljónsins.  Loftsteinadrífan er leifar frá halastjörnunni 55P/Tempel-Tuttle.  Drífan virðist vera stöðug ár frá ári og hver veit hvenær við eigum von á skæðadrífu loftsteina og þá er ekki gott að liggja í fleti.