20 til 30 þúsund manns á þjóðhátíð 2010 ?

  Um síðustu helgi var haldin stærsta þjóðhátíð frá upphafi og hefur heyrst að á hátíðinni hafi verið 13.000 manns með heimafólki.  Varla hafa gestir verið svo margir, þar sem flutningsgetan var varla næg til að skila þeim fjölda inn í dalinn.  En þrátt fyrir það var þessi hátíð mun stærri en venjulega og fannst verulega fyrir því í dalnum þessa daga.  Stundum hurfu heimamenn í mannhafið og þá var eins og maður væri staddur á venjulegri hátíð uppi á landi.

  Þrátt fyrir smávegis rigningarúða breyttust göngustígar alltof fljótt í drullusvað strax að morgni sunnudags.  Hluti brekkunnar varð þá að leðjurennibraut og setti um kvöldið "dökkan blett" á útlit landsins stærsta brekkukórs.

  Margt annað var á mörkum þess að sleppa fyrir horn vegna þessa mikla gestafölda.

  Þess vegna get ég ekki annað en velt því fyrir mér hvernig verður þetta samkomuhald með tilkomu ferjusiglinga í Landeyjahöfn 2010.  Þá mun flutningsgetan margfaldast og líklega gæti sú ferja auðveldlega flutt 5-7 þúsund manns á sólarhring til Eyja og á þremur dögum gera það 15-20 þúsund manns auk heimamanna, svo ekki sé talað um flugið sem gæti bætt ofan á þá tölu a.m.k. úr Reykjavík.

  Hvernig er dalurinn í stakk búinn til að taka við þeim fjölda ?

  Hvernig ber að auka viðbúnað hátíðahaldara til þess að unnt sé að bjóða öllum þessum fjölda til góðs og öruggs skemmtanahalds ?

  Er bærinn og t.a.m. vegakerfið hér tilbúið að taka e.t.v. við öllum þeim ökutækjum sem fylgt gætu þessum gestum ?

  Þarf yfirleitt að grípa til einhverra ráðstafana, mun þetta ekki bara bjargast að sjálfu sér ? 

  Ég held að best sé að huga að þessum margháttuðu breytingum strax í tíma, en ekki bíða og sjá hvað verða vill.

  Þörf er á að allir hlutaðeigandi aðilar leyti leiða til þess að undirbúa mun stærri þjóðhátíðir en hingað til hafa þekkst hér, ef menn á annað borð vilja leitast við að viðhalda sömu "stemningu" og hingað til.

  Ella er viðbúið að hátíðin breytist í svokallaða "venjulega útihátíð" þar sem heimamenn verða í aukahlutverki vegna mikils fjölda annara gesta sem yfirgnæfa skemmtanahald Eyjamanna.

  Brýn þörf er á að bæta allan aðbúnað í dalnum og nágrenni með stórátaki og gæti ég nefnt fjöldamörg atriði í því sambandi, t.d. varanlegt og endurbætt svið, betrumbæta brekkuna, gera varanlega göngustíga, bæta við tjaldstæðum, laga enn frekar aðkomu að dalnum, fyrirbyggja endanlega grjóthrun niður í brekkuna og margt fleira.  Þá er ekki nefnd fjölmörg önnur atriði.

  Þá er það e.t.v. aðalatriðið, sem er að setja fjöldatakmark á hátíðina, eins og þekkist víða erlendis, þ.e. að seldir eru ákveðinn fjöldi miða, t.d. 15.000 og þá sé einfaldlega uppselt.  Þetta væri leið til þess að bjarga hátíðinni eins og hún er í dag frá því að verða "Ein venjuleg útihátíð" auk þess sem slíkar fjöldatakmarkanir gætu í eðli sínu verið nauðsynlegar vegna öryggissjónarmiða.

  Við höfum tvö ár til þess að undirbúa okkur.

 Brekkublysin að kvöldi sunnudagsins.

Engin áætlun til um björgun Hvítabjarna.

  Á árinu 1993 var Hvítabjörn hengdur úti á rúmsjó norður af Horni við Vestfirði og muna margir eftir þessum atburði og leiddi hann m.a. til þess að í 16. gr. laga um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum nr. 64 frá 1994 var í ákvæði um friðun þessara dýra sett sérstök klásúla um að Hvítabirnir væru einnig friðaðir á sundi.  Þetta er svona svipað og taka það fram í friðunarákvæði um álftir að þær séu friðaðar, syndandi, á vappi við ár og vötn eða jafnvel líka á flugi !

  Þetta dýr frá 1993 er nú til sýnis uppstoppað á Náttúrugripasafninu á Bolungarvík.

  Það sem er furðulegast við þetta ísbjarnarmál er auðvitað sú staðreynd að fyrst Hvítabirnir eru hér friðaðir, afhverju er þá ekki til áætlun um björgun þeirra, þegar og ef þeir sjást ?

  Það gefur augaleið að Hvítabirnir geta ekki lifað hérlendis og þeir eru hættulegar skepnur svo ekki geta þeir dvalið hér innan um aðra æta íbúa landsins.  Eina ráðið er því að koma þeim í burtu, fyrst ekki má skjóta þá.  Hver var hugsunin ?  Varla var búist við því að þeir myndu hlíða einföldum skipunum um að fara aftur til sinna heimkynna ?

  Það virðist því algjörlega hafa gleymst 1994 að gera viðeigandi ráðstafanir til að bjarga þessum villingum sem hingað kunna að koma.

  Það virtist liggja svo mikið á því 1993 að banna hvers kyns dráp á þessum skepnum (líka á sundi) að það gleymdist alveg að gera ráð fyrir björgun þeirra og heimsendingu og því ekki seinna vænna að gera slíkar ráðstafanir nú.

 Hvítabjörn í sólbaði.  Ísbjörn á gangi.

 Ákvæðið :

16. gr. Hvítabirnir.
  Hvítabirnir eru friðaðir samkvæmt lögum þessum á landi, hafís og á sundi, sbr. þó 3. mgr.
  Gangi hvítabjörn á land þar sem fólki eða búfénaði er ekki talin stafa bráð hætta af er Umhverfisstofnun heimilt að láta fanga björninn og flytja hann á stað þar sem ekki stafar hætta af honum.
  Fella má hvítabjörn sem gengið hefur á land og fólki eða búfénaði er talin stafa hætta af.

Skjálftasaga síðustu 250 ára.

  Að kvöldi 26. ágúst 1896 reið afar sterkur landsskjálfti yfir á Suðurlandi og var harðastur í Landssveit, Upp-Holtum og í Gnúpverjahreppi.  Þá voru 67 ár frá síðasta Suðurlandsskjálfta.  Þessi skjálfti var mun vægari vestan Þjórsár en austan.  Annar stór skjálfti kom síðan að morgni 27. ágúst, en var ekki eins harður, hann fannst vel í Vestmannaeyjum og olli miklum skriðuföllum þar.  Sá skjálfti var einna harðastur í Hrunamannahreppi.

  Laugardagskvöldið 5. september 1896 eða 9 dögum síðar kom mjög harður kippur sem var harðastur á Skeiðum, og í Flóa.  hann var engu minni en sá fyrsti.

  Næsti skjálfti kemur svo ekki fyrr en 16 árum seinna og er harðastur ofarlega í Rangárvallasýslu (í nágrenni Heklu).  Sá skjálfti reið yfir 8. maí 1912.

  Röð skjálfta á átjándu öld var þannig að 1732 verður harður skjálfti á Rangárvöllum, tveimur árum seinna kemur skjálfti í Flóa og 15 árum seinna í Ölfusinu.  Þá koma skjálftar í Ölfusinu þremur árum seinna.  Eftir þetta er 32 ára hlé þegar einhverjir alhörðustu skjálftar sögunnar verða árið 1784 austarlega í Árnessýslu og í Rangárvallasýslu.  Á árunum 1789 - 1829 verða a.m.k. fjórir harðir skjálftar, fyrst í Árnessýslu og síðan á austursvæðinu að nýju, þar til fyrrnefnt 67 ára hlé kemur til 1896.

  Frá 1912 til 2000 var 88 ára hlé á hörðum skjálftum á Suðurlandi og er rétt að minna á að þetta er með allengstu hléum á skjálftavirkni á svæðinu.

  Þessi atburðarás sýnir að skjálftarnir virðast hefjast í austurhéruðum Suðurlands og færast síðan til vesturs í hverri hrinu og enda jafnvel á skjálfta í austri.  Upptakasvæðin virðast vera u.þ.b. fjögur, þ.e. Holta- og Landssveit austast, síðan svæði rétt vestan Þjórsár að Hestfjalli, svo svæði austan Ingólfsfjalls og yfir um og loks svæði í Ölfusi austan Kamba.

  Hvort skjálftunum er lokið að þessu sinni og aftur komi langt hlé (67 eða 88 ár) er erfitt að spá um, en unnt er að reyna að átta sig á framhaldinu með því að skoða hvernig svæðið hefur hagað sér fyrr á tímum. 

  (Að mestu tekið úr öldinni okkar).

Mjög margar tilkynningar um tjón

Hefur stóreflt þátt kvenna í skák.

  Það má með sanni segja að þegar seta Guðfríðar Lilju sem forseta Skáksambands Íslands verður rifjuð upp þá stendur þar hæst þáttur hennar til þess að stórefla þátt kvenna í skákinni.

  Þannig hefur verið lögð mun meiri áhersla á að hvetja stúlkur og konur til skákiðkunar og fjölmörg mót og viðurkenningar hafa verið teknar upp til þessa.

  Ég þakka ánægjulegt samstarf við Guðfríði undanfarin ár í stjórn SÍ. 

Guðfríður Lilja lætur af embætti forseta Skáksambandsins

Hversu lengi eigum við að vaða sorpreykinn ?

  Flestir íbúar Vestmannaeyja hafa tekið eftir reyknum frá Sorpu.  Í austlægum áttum ber þennan reyk yfir bæinn okkar.  Stundum slær honum niður í hverfin hér og á mánudaginn bókstaflega fyllti reykurinn miðbæinn svo fólk hélt fyrir vit sér og erum við þó öllu vanir frá loðnubræðslunni.  Þetta er að mínu viti ekki bara sjónmengun, heldur miklu meira.

  Það hefur oft verið um það rætt að þetta þyrfti að laga.  Setja síur eða eitthvað í reykháfana.  Mörg ár eru síðan ég heyrði fyrst um það.

  Afar fáir virðast þó kvarta yfir þessu.  Kannski fólk er orðið dofið af því að anda þessu að sér ?

  Þess vegna spyr ég : Er einhver von um að eitthvað verði gert í þessu og þá hvenær ?

 Hún er falleg byggðin okkar á sólríkum degi.

Skákeyjan.

  Hugmyndin um Skákeyjuna Vestmannaeyjar gengur út á að í Vestmannaeyjum verði byggt upp öflugasta skáklíf meðal barna og unglinga á landinu, ekki bara miðað við höfðatölu, heldur hreinlega yfirhöfuð.

  Hvað þarf að gera til að hrinda þessu í framkvæmd ?

  Fyrst og fremst mikinn stuðning bæjaryfirvalda og grunnskólans og góða samvinnu þessara aðila og Taflfélagsins.  Byrja þarf á því að lýsa yfir að vinna skuli að verkefninu og skilgreina markmið þess og setja þetta strax inn í áætlanir bæjarins og skólans.  Taflfélagið er meira en tilbúið til að axla ábyrgð á einstökum verkefnisþáttum.  Þá má ekki gleyma því að ef svona verkefni tækist vel ætti að vera auðveldur leikur að fá liðsinni menntamálaráðuneytisins við það, ekki síst fjárhagslega.

  Hvað gæti þetta kostað ?

  Ég fullyrði að kostnaðurinn fyrsta árið hlypi ekki á stórum tölum - kannski svona eins og vextir af 3 milljörðum í 2 daga.

  Á hverju á að byrja ?

  Ráða strax kennara í hálft starf, sem kennir skák í öllum yngri bekkjum grunnskólans, e.t.v. einu sinni í viku í hverjum bekk, en þetta væru þá 18 stundir á viku.  Fyrirkomulagið gæti einnig verið lotuskipt, þ.e. að ákveðnir bekkir iðkuðu skák í 2-3 tíma í viku í kannski 2 mánuði.

  Ofan á þetta stæði Taflfélagið og skólinn fyrir mótum, fjölteflum og ýmsum uppákomum.

  Þeir nemendur sem hefðu sérstakan áhuga eða sýndu færni færu í frekara nám hjá félaginu.

  Um leið og svona verkefni færi af stað, þá skapaðist grunnur undir geysilega þátttöku í mótum uppi á landi og hér í heimabyggð.  Unnt væri að halda stór mót fyrir krakka hér í Eyjum, bæði nýstárleg mót og svo auðvitað Íslandsmót, sem léttur leikur yrði að fá hingað ef Skákeyjan yrði að veruleika.

  Ofan á þetta og sem sérstakur bónus væri unnt að rannsaka hvort árangur í almennu námi tengdist skákiðkun með einhverjum hætti.

  Bæjaryfirvöld gætu státað af verkefninu og ekki myndi standa á áhugasömum að skoða framkvæmdina.

  Framhaldið ?

  Þróa verkefnið enn frekar, með hliðsjón af reynslunni.  Þá er unnt að hugsa sér að halda alþjóðleg mót og bjóða hingað þekktum stórmeisturum.

  Er þetta framkvæmanlegt ?

  Já, og það eina sem þarf er vilji, vinna og staðfesta. 

Skákævintýrið í Eyjum.

  Á árinu 2003 var tekin sú ákvörðun í stjórn Taflfélags Vestmannaeyja að reyna nýjar leiðir til fjölga iðkendum í skák í bænum.  Þá var það eitt af markmiðunum að fjölga mjög iðkendum í yngri aldurshópum og jafnframt að leitast við að bjóða þeim markvissa kennslu.  Hluti af áætluninni var að iðkendurnir fengju tækifæri til að spreyta sig við þá bestu á landinu svo samanburður gæfist.

  Leyndardómurinn við að fjölga iðkendum var einfaldur, að halda í þá var e.t.v. meiri kúnst, en áætlunin gekk út á að gera skák skemmtilega.  Þá yrði að krydda æfingarnar og umgjörðina.  Halda þyrfti skemmtileg mót, æfingarnar þurfu að vera markvissar, en með ákveðnum hléum þar sem skemmtunin tók völdin.  Að vera í skákfélagi þurfi að verða meira spennandi en áður.  Bestu krakkarnir urðu að fá tækifæri til að etja kappi við jafningja sína og einnig að keppa við fullorðna.  Fjölga þyrfti þeim krökkum sem kæmust inn á íslenska stigalistann með reglulegum mótum í kappskákum, þar sem þeir yngri væru einnig með.

  Með góðum mönnum í stjórn félagsins varð vinnan að þessum markmiðum leikur einn.  Ýmsar nýjungar litu dagsins ljós, allir skákkrakkar muna eftir Skákævintýrinu sem bar höfuð og herðar yfir önnur skákmót fyrir krakka á Íslandi og enn fæ ég spurningar um hvenær næsta mót verði.  Deildakeppni, pizzuveislur, sunnudagsmót og uppskeruhátíðir eru og voru stórskemmtilegar uppákomur fyrir krakkana.

  Maraþonskákin er nýjasta uppfinningin og hefur vakið verðskuldaða athygli.

  Ég get þó ekki rætt árangur félagsins án þess að nefna að án stuðnings fjölmargra hér í Vestmannaeyjum væri þetta gjörsamlega ómögulegt.  Jákvæðni og velvild hafa elt félagið á röndum og fyrir það ber að þakka.

  Og hver er svo árangurinn ?  Árið 2003 vorum við að stefna að því að verða Suðurlandsmeistarar. Í dag höfum við landað 3 Íslandsmeistartitlum í barnaflokki síðustu fjögur ár.  Á Íslandsmeistaramóti barnaskólasveita höfum við sigrað síðustu tvö ár og lent í 2 sæti á NM í þeim flokki.  Nú eru um 10 krakkar í Eyjum undir 15 ára aldri á íslenska stigalistanum, sem skilar okkur á hverju ári keppendum á Norðurlandamóti einstaklinga, þar sem farið er eftir þeim lista við val á ungmennum í landslið.

  Það sem ég tel þó markverðast og óvenjulegast er að sigrar okkar byggjast ekki á 1-2 krökkum, heldur á stórum hópi efnilegra skákmanna í yngri kantinum.  T.d. hafa 8 strákar í félaginu orðið Íslandsmeistarar barnaskólasveita á 2 árum.

  Enn og aftur vil ég þó árétta að svona árangri þarf að fylgja eftir.  Ég tel að Vestmannaeyjar eigi alla möguleika á að efla skáklíf enn frekar ef vel er á spilunum haldið.

  Hugmyndin um Skákeyjuna er þess virði að setja hana í framkvæmd.

Hryggspenna.

  Eina glímu-takið sem íslendingar kunnu hér á öldum áður og má sennilega telja með þjóðararfi okkar var svokölluð hryggspenna.  Hver kannast ekki við hið gamalgróna máltæki "að hafa undirtökin", sem á upphaf sitt í þessari þjóðaríþrótt, en sá sem náði undirtökunum hafði alla jafna meiri möguleika á sigri.  Þeir voru fáir sem ekki höfðu spreytt sig í hryggspennu hér áður fyrr.  Menn hittust varla á engjum úti nema taka hvor utan um annan og iðka hryggspennu sér til heilsubótar, enda ekkert betra fyrir bakið en að fá smá réttingu á því eftir erfiða vetur undir lágreistum hýbýlum þeirra tíma.

  Sjómaður er t.d. miklu yngri íþrótt og er útlend eftirherma og er ekki eins samofin þjóðarsálinni og hryggspennan svo ekki sé talað um Krumlu, en íslendingum var fyrirmunað að stunda hana lengi framan af öldum, einfaldlega vegna þess að þeir voru svo krókloppnir á höndum (og víðar) allt fram undir aldamótin 1900.  Krókur er svo annað fyrirbæri, sem á rætur að rekja til þess þegar menn aðstoðuðu hverjir aðra að rétta úr fingrum, t.d. þegar þeir voru búnir að halda um orfið dægrum saman.  Því má halda því fram með rökum að Krókur sé séríslensk íþrótt. 

  Ég legg til að stofnað verði sérstakt safn þar sem köflum úr sögu þessarar fornu þjóðaríþróttar yrði safnað og viðhaldið.  Glímusambandið gæti t.d. staðið að undirbúningnum.  Deildir í þessu Hryggspennusafni gætu verið Sjómanns-, Krumlu- og Króksdeild (allar þó afar smáar).

  Í tilefni af athugasemdum með þessari grein skal tekið fram að reglur í hryggspennu ættu að vera öllum ljósar, t.d. voru þeir sem notuðu hökuna til að nudda andstæðinginn til uppgjafar, annálaðir óþokkar og hinir sem brugðu fæti aftur fyrir andstæðing sinn til að fella hann, voru samstundis alkunnir af ódrengskap.

  Myndin, sem hér fylgir, er einungis til að sýna fram á hversu aðrar íþróttir standa hryggspennuíþróttinni langt að baki.

 Þessir hafa ekki náð neinum hryggspennutökum hvor á öðrum, heldur stimpast þeir við eins og þrjóskir nautkálfar.

Glímudrottning í heimsókn

Og það er líka erfitt að telja hreindýr.

  Svo eru menn steinhissa á því að loðna skuli finnast allt í einu, þegar hún átti ekki að vera til nema rétt aðeins til að viðhalda stofninum.

  Ég man eftir fréttum af því að hreindýrastofninn hafi verið vantalinn um tugi prósenta og eru það þó dýr sem hlaupa um á auðum heiðum og ekki af smærri gerðinni.

  Það er bara ekkert skrítið við þetta.  Loðnan er óútreiknanleg og hefur oft horfið í hafdjúpin þar sem hún hefur ekki fundist og birtist svo bara í hundruðum þúsunda tonna magni.

  Hreindýrin eru þó ekki nema nokkur þúsund og hverfa þó stundum sjónum fræðinganna.

Leggja til aukningu loðnukvóta

Hjálpa bönkunum - ábyrgð.

  Um fátt er nú meira rætt en ástandið í íslenska bankakerfinu.

  Það sé agalegt hve útlendingarnir hafi litla trú á íslensku bankastrákunum okkar.  Þeir hafi meira að segja hætt að lána þeim.  Ástandið sé grafalvarlegt.

  Nú um stundir fá menn engin lán í bönkum lengur. Bankarnir eiga í erfiðleikum.  Þeir eru hættir að ráða nýtt fólk. Uppsagnir séu á næsta leyti.

  Það er af sem áður var.  Þá réðu þeir alla sem villtust inn til þeirra, helst í verðbréfadeildirnar, kaupa - selja, aðallega kaupa.

  Veisluhöldunum ætlaði aldrei að linna.  Það voru engar smáræðisveislur.  Milljarðamæringar af gamla skólanum höfðu hreinlega aldrei dottið neitt slíkt og þvíumlíkt í hug.  Enda voru þeir bara púkó.

  Varðandi hvað skuli til bragðs að taka eru ýmis sjónarmið á lofti.  Það nýjasta er að Seðlabankinn eigi að varpa verðbólgumarkmiðum sínum.  Annað er að ekkert sé í stöðunni nema að kasta krónunni og ganga í EB og fara að handfjatla evrur í gríð og erg.  Og það er bara sjálfsagt talið að nú þurfi að stífla fleiri ár og reisa fleiri álver svo þessi svokölluðu "hjól efnahagslífsins" hægi ekki á sér.  Hvernig lentum við eiginlega í þessari aðstöðu ?

   Svo byrjar gamla vísan sem við öll höfum heyrt svo oft áður. Þjóðin verður beðin um að hjálpa til, annars fari allt fj. til, eða hreinlega menn hafi verra af, það rjúki upp verðbólga og atvinnuleysi í kjölfarið.  Þess vegna verða menn að fórna, horfa í gegnum fingur sér, t.d. að læra að spara, stöðva launahækkanir og hætta að heimta.  Taka á sig baggana.

  Bíðiði við, eitthvað gengur hér ekki upp í mínum huga.

  Hvaða snillingar flugu hátt yfir heimsins höfum og keyptu daglega ný gróðafyrirtæki, betra í dag en í gær og allt breyttist í gull í þeirra höndum ?  Og ekki vantaði að laun þessara snillinga væru í samræmi við snilligáfur þeirra.

  Nei, ég held ekki.  Sé ekki nokkra ástæðu til þess að þjóðin færi neinar fórnir af þessu tilefni - Þar að segja ef menn komast hjá því.

  Það væri eftir öllu að þeir sem smurðu snitturnar ofaní liðið en fengu ekki að smakka, þeir verði látnir súpa seiðið af bruðlinu.

  Og hefur einhver minnst á ábyrgð í þessu sambandi ?

Bankarnir hægi á í útþenslunni